Φιλόπτωχες καί Ἐνοριακές Ἀδελφότητες
Δὲν ἔχουμε πολλὲς πληροφορίες γιὰ τὴ φιλανθρωπικὴ δράση τῶν Κώων κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ περασμένου αἰῶνα.
Οἱ πρῶτες πληροφορίες παρέχονται στοὺς κώδικες τοῦ Ἀρχείου Δουλείας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, στοὺς ὁποίους γίνονται ἐκτεταμένες καταγραφὲς γιὰ τὶς δραστηριότητες τῆς Ὀρθόδοξης Κοινότητας, ἡ ὁποία μὲ τὴν καθοδήγηση τοῦ ἐκάστοτε Μητροπολίτη Κῶ συνέδραμε τοὺς ἀναξιοπαθοῦντες κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκικῆς κατοχῆς.
Ἡ πρώτη ἐπίσημη παρουσία ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Κοινότητα καταγράφεται τὸ 1913, ὅταν την 1 Δεκεμβρίου 1913 ἱδρύθηκε στὴν Κῶ ὁ σύλλογος «Εὐσέβεια» μὲ σκοπὸ τὴ συγκέντρωση χρημάτων γιὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ νέου ἱεροῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ὁ ὁποῖος τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἦταν μικρὸς καὶ ἑτοιμόρροπος.
Μάλιστα, μὲ τὴ φροντίδα τοῦ Μητρ. Ἀγαθαγγέλου Ἀρχύτα, συντάχθηκε καὶ δημοσιεύθηκε ὁ κανονισμὸς τῆς Ἀδελφότητος, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖτο ἀπὸ 19 ἄρθρα.
Ἀξιοσημείωτο σημεῖο τοῦ κανονισμοῦ ἦταν ἡ δηλωθεῖσα ἕδρα τῆς ἐνοριακῆς Ἀδελφότητος μὲ τὶς λέξεις «Ἐν Κῷ τοῦ Αἰγαίου Πελάγους» προφανῶς μετὰ ἀπὸ ἀπαίτηση τῶν Ἰταλῶν κατακτητῶν, οἱ ὁποῖοι προόριζαν τὰ Δωδεκάνησα γιὰ ἰταλικὰ νησιὰ τοῦ Αἰγαίου.
Λίγα χρόνια ἀργότερα, τὸ 1920, ἰδρύθηκε ἀπὸ τὸν δραστήριο ἀρχιμ. Κωνσταντῖνο Κλωνάρη ἡ Φιλόπτωχος Ἀδελφότης «Εὐπρέπεια» στὴν Ἀντιμάχεια. Ὁ Ἀρχιμ. Κωνσταντῖνος Κλωνάρης διέμενε στὴν Κωνσταντινούπολη ἀπὸ τὴν ὁποία ἦλθε στὴν Κῶ γιὰ νὰ διακονήσει τὴν πατρίδα του.
Ἡ Ἀδελφότης, πέρα ἀπὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο, συνεισέφερε καὶ στὴν ἀποπεράτωση διαφόρων ἔργων, ὅπως τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου τοῦ Σχολείου, τοῦ γυναικωνίτη τῆς Ἁγ. Τριάδος, εἰκόνες καὶ χρυσοκέντητα χειροτεχνήματα ἔργα τοῦ ἴδιου τοῦ Ἀρχιμ. Κ. Κλωνάρη.
Ἡ Ἀδελφότης «Εὐπρέπεια» διαλύθηκε γύρω στὸ 1933 καὶ ἐπανασυστήθηκε τὸ 1953 ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Κώου Ἐμμανουήλ.
Λίγο ἀργότερα ἱδρύθηκε στὴν πόλη τῆς Κῶ ἡ πρώτη φιλόπτωχος ἀδελφότητα μὲ τὴν ὀνομασία «Ὁσία Ξένη». Ἱδρυτὲς ἦταν μικρασιάτες πρόσφυγες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μεταφέρει ἀπὸ τὴ γενέτειρά τους εἰκόνα τῆς Ὁσίας Ξένης καὶ τὴν τιμοῦσαν ἰδιαίτερα. Μόλις πληροφορήθηκαν τὴ διέλευση τῆς Ὁσίας ἀπὸ τὴν Κῶ ἵδρυσαν στὴν ἐνορία τῆς Ἁγ. Παρασκευῆς τὴν προαναφερθεῖσα ἀδελφότητα.
Στὸ ἔργο τοῦ Μητρ. Κώου Ἐμμανουὴλ «Ἐκκλησία τῆς Κῶ» σημειώνεται, ὅτι ἀπὸ τὸ 1945 ἕως τὸ 1949 καταγράφηκε στοὺς κώδικες τῆς Μητροπόλεως ἡ οἰκονομικὴ δραστηριότητα τοῦ «Ταμείου τῆς Φιλοπτώχου Ἀδελφότητος τῆς Ὁσίας Ξένης», ἡ ὁποία ἐπὶ πολλὰ χρόνια «παρασχοῦσα ὑπηρεσίες εἰς τὴν φτωχολογιὰ τῆς πόλεως Κῶ», ὅπως ὁ ἴδιος μᾶς πληροφορεῖ, διελύθη καὶ στὶς 29 Ἀπριλίου 1949 ἱδρύθηκε ἡ «Ἀγαθοεργὸς Ἀδελφότης Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Ναυκλήρου».
Ὅπως ἀναφέρεται στὸ 2ο ἄρθρο τοῦ καταστατικοῦ «σκοποὶ τῆς Ἀδελφότητος εἶναι ἡ πνευματική, ἠθικὴ καὶ κοινωνικὴ ἐξυγίανση καὶ προαγωγὴ τοῦ γυναικείου φύλου τῆς Πρωτευούσης καὶ παντὸς τοῦ γυναικείου φύλου τῆς νήσου Κῶ, ἐντὸς τοῦ πλαισίου τῶν ἐθνικῶν, χριστιανικῶν καὶ νησιωτικῶν παραδόσεων, ἡ παντοδαπὴ ἐφαρμογὴ τῆς ἐντολῆς τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης διὰ τῆς ἠθικῆς καὶ ὑλικῆς συνδρομῆς παντὸς ἔχοντος ἀνάγκην τοιαύτης ...».
Τὸ ἔργο τῶν φιλανθρωπικῶν σωματείων τῆς Μητροπόλεως συνεχίστηκε ἀδιάκοπα γιὰ ὅλα τὰ ἑπόμενα χρόνια. Ὑπάρχουν στοιχεῖα γιὰ τὰ διοικητικὰ συμβούλια τῆς «Ἀγαθοεργοῦ Ἀδελφότητος Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Ναυκλήρου» ἀπὸ τὸ 1973 καὶ ἑξῆς.
Στὶς 15 Νοεμβρίου 2011 πραγματοποιήθηκε γενικὴ συνέλευση των μελών της Ἀγαθοεργοῦ Ἀδελφότητος κατὰ τὴν ὁποία ἐγκρίθηκε τὸ νέο τροποποιημένο καταστατικὸ καὶ ἀκολούθησαν ἐκλογὲς γιὰ τὴν ἀνάδειξη νέου Διοικητικοῦ Συμβουλίου. Σὲ αὐτὲς ἐξελέγησαν οἱ Ἀλεξάνδρα Διακαναστάση (πρόεδρος), Κυδωνιᾶ Διακοπαναγιώτη (ἀντιπρόεδρος), Νένα Φάκκου (γραμματέας), Ἑλένη Καρβέλη (ταμίας). Ὡς τακτικὰ μέλη οἱ Πανοσ. Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Πίτσης, Ἰφιγένεια Λούκαινα, Γεωργία Μαμουζέλου, Φούλα Στάκκου, Φλώρα Τσεσμεζῆ καὶ ὡς ἀναπληρωματικὰ οἱ Μαίρη Κουλιᾶ, Μαρία Τσακανιᾶ, Αἰκατερίνη Χατζηνικολάου καὶ Βάσω Κρητικοῦ.
Γιὰ τὴν καλύτερη λειτουργία τῆς Ἀγαθοεργοῦ Ἀδελφότητος καὶ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν ἐχόντων ἀνάγκη συνανθρώπων μας, ὁ Μητροπολίτης κ. Ναθαναήλ παραχώρησε γραφεῖο ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως 8 (παραπλεύρως τοῦ παρεκκλησίου τοῦ Τιμίου Σταυροῦ), τὸ ὁποῖο λειτουργεῖ κάθε Δευτέρα 10-12 τὸ πρωὶ καὶ κάθε Πέμπτη 5-7 τὸ ἀπόγευμα.
Στὸν χῶρο αὐτὸ τὸ Δ.Σ. δέχεται ἀρκετοὺς ἀναξιοπαθοῦντες ποὺ χρειάζονται ἠθικὴ καὶ ὑλικὴ βοήθεια. Ἐνισχύει οἰκονομικὰ τὶς ἀδυνάτες οἰκογένειες ὄχι μόνο κατὰ τὴν περίοδο τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων καὶ τοῦ Πάσχα, ἀλλὰ καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἔτους καί, μάλιστα, σὲ περιπτώσεις ποὺ χρειάζονται ἰατροφαρμακευτικὴ περίθαλψη. Μεταξὺ ἄλλων στηρίζει οἰκονομικὰ καὶ νέα παιδιὰ ποὺ σπουδάζουν σὲ ἀνώτερες καὶ ἀνώτατες σχολές.
Ἄλλες δραστηριότητες εἶναι: ἐπισκέψεις στὶς φυλακὲς μὲ προσφορὲς γευμάτων καὶ εἰδῶν καθαριότητας στοὺς κρατουμένους, ἐπισκέψεις στὸ Γενικὸ Νοσοκομεῖο Κῶ, στὸ Ἐκκλησιαστικὸ Γηροκομεῖο Οἶκος Εὐγηρίας "Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος", στὸν Στρατὸ κ.τ.λ..
Οἱ οἰκονομικοὶ πόροι τοῦ Σωματείου εἶναι οἱ συνδρομὲς τῶν μελῶν, τὰ ἔσοδα ἀπὸ τὴ συμμετοχὴ στὸ Χριστουγεννιάτικο παζάρι, ἀπὸ ἐκδηλώσεις κοινωνικοῦ περιεχομένου, ἀπὸ ἐκδρομὲς θρησκευτικοῦ χαρακτήρα μὲ λειτουργίες καὶ προσκυνήματα, ἀπὸ λαχειοφόρους ἀγορὲς καὶ προσφορὲς συμπολιτῶν μας στὴ μνήμη συγγενῶν τους ἀντὶ στεφάνου, καθὼς καὶ ἀπὸ κάθε δραστηριότητα ποὺ ἐνισχύει τὸ ἀνθρωπιστικὸ ἔργο.
Πέρα ἀπὸ τὶς φιλοπτώχους ἀδελφότητες στὶς μεγάλες ἐνορίες ἰδρύθηκαν καὶ οἱ «Ἐνοριακὲς Ἀδελφότητες Κυριῶν καὶ Δεσποινίδων», οἱ ὁποῖες εἶχαν κύριο σκοπὸ τὸν εὐπρεπισμὸ καὶ τὴ συντήρηση τῶν ἐνοριακῶν ναῶν καὶ τῶν ἐξωκκλησίων τους.
ΣΩΜΑΤΕΙΑ ΚΩΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ φιλανθρωπικὰ σωματεῖα ποὺ εἶχαν ἕδρα τὴν Κῶ σημαντικὴ καὶ πολλὲς φορὲς ἀποφασιστικὴ ἦταν ἡ συμβολὴ τῶν Κώων μεταναστῶν τῆς Ἀμερικῆς καὶ τῆς Αὐστραλίας στὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο τῆς γενέτειρας, στὴν ἀνοικοδόμηση καὶ ἀνακαίνιση ἱερῶν ναῶν καὶ στὴν ἀντιμετώπιση προβλημάτων.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ καταγράφουμε τὰ Κωακὰ σωματεῖα τῆς Ἀμερικῆς, γιὰ τὰ ὁποῖα πληροφορίες ἀντλοῦμε ἀπὸ τὸ «Κωακὸ Πανόραμα» τοῦ Ν. Μανούση.
1. Ἐλπίς, ἱδρύθηκε τὸ 1910.
2. Κωακὸς σύνδεσμος ἡ «Ἁγία Παρασκευὴ» τῆς νήσου Κῶ «Ἱπποκράτης», ἱδρύθηκε τὸ 1910.
3. Ἀγαθοεργὸς Ἀδελφότης τῶν ἐξ Ἀντιμαχείας τῆς νήσου Κῶ «Ἱπποκράτης», ἱδρύθηκε τὸ 1908.
4. Σύλλογος Κυριῶν καὶ Δεσποινίδων «Ἡ Μεροπίς», ἱδρύθηκε τὸ 1934.
5. Ἡ Ἀδελφότης τῶν ἐν Ἀμερικῇ Καρδαμαινίων «Γενέθλια τῆς Θεοτόκου», ἱδρύθηκε τὸ 1908.
6. Σύλλογος τῶν ἐκ Κεφάλου τῆς Κῶ καταγομένων «Τὰ εἰσόδια τῆς Θεοτόκου», ἱδρύθηκε τὸ 1914.
Ἀπὸ τὶς πολλὲς δραστηριότητες αὐτῶν τῶν συλλόγων ἀναφέρουμε τὴν ἀνέγερση τὸ 1917 Ἀστικῆς Σχολῆς ἀπὸ τὴν Ἀδελφότητα τῶν ἐν Ἀμερικῇ Καρδαμαινίων «Γενέθλια τῆς Θεοτόκου» στὸ χωριό τους. Τὴν ἐπόπτευαν οἱ Κ. Α. Παπακωνσταντίνου (πρόεδρος), Γ. Εὐσταθίου, Ε. Δ. Ἄμαλλος, Ἰ. Γ. Κουμέντος, Κ. Γ. Ἱερομνήμονος, Φ. Εὐσταθίου, παπα-Ἰωάννης Εὐσταθίου, Κ. Δ. Ἄμαλλος, Γ. Μ. Καραναστάσης (Μητρ. Ἐμμανουήλ, Ἐκκλησία τῆς Κῶ, σ. 382).
